دقت به معنای نزديك بودن مقادير اندازه گيری به همديگر است و از اهمیت بالایی برخوردار است. برای داشتن دقت در اندازه گیریهای ابعادی، میکرومتر، ابزاری است که درجه بالایی از دقت و تکرارپذیری را ارائه میدهد و با سایر ابزارهایی که در جعبه ابزار شما هستند قابل مقایسه نیست.
میکرومتر و کاربردهایش
میکرومترها به اندازهگیری فواصل کوچک یا زوایا کمک میکنند. علاوه بر این، میتوان از آنها برای اندازهگیری ضخامت مواد نازک مانند کاغذ، پلاستیک، فویل و غیره استفاده کرد. رایج ترین کاربرد میکرومتر، اندازهگیری ضخامت ورق فلزی است. پیشینه میکرومتر به قرن 18 میلادی میرسد و توسط مهندس فرانسوی، پیر ژاکه دروز (1755-1826.) اختراع گردید. در سال 1784 او اولین مدل خود که شامل یک پیچ با یک صفحه تماس سطحی متصل در یک طرف بود را ساخت. او بعداً ویژگیهای بیشتری از جمله مکانیزم اهرمی فنری، سیستم جغجغهدار و سر قابل جابجایی را اضافه کرد. میکرومترها از چندین قسمت تشکیل شده اند که در انواع مختلف فقط در جزئیات کوچک با هم متفاوت هستند. قسمتهای مهم هر میکرومتر عبارتند از: فک ثابت، فک متحرک، بدنه یا کمان میکرومتر، استوانه مدرج میکرومتر، استوانه متحرک یا هد میکرومتر، جغجغه یا هرزگرد میکرومتر و قفل کن اندازه میکرومتر. تنوع مدلهای مختلف میکرومتر به این دلیل است که بتوان در هر مورد خاص یا قطعه کار خاص میکرومتر مناسب و متناسب با نوع اندازهگیری آن قطعه را بکار برد تا دقت و عملکرد در اندازهگیری قطعات هرچه بیشتر و دقیق تر باشد. گذشته از مدل و شکل ظاهری میکرومترها، فک آنها نیز مدلها و شکلهای بسیار گسترده ای دارند که میتوان برای اندازهگیریهای مختلف در موارد بسیار متنوع از آنها استفاده نمود. حتی در مواقع محدودی میتوان از یک نوع میکرومتر با فکهای مختلف استفاده نمود. میکرومتر ها بر اساس نوع نمایش مقدار اندازه به ورنیه و دیجیتال و عقربه ای یا ساعتی تقسیم بندی میشوند خواندن میکرومترهای دیجیتال بسیار ساده تر از انواع ورنیه است و اندازه قطعه را به صورت اعداد دیجیتالی در صفحه نمایش میکرومتر نمایش داده میشود. در عین حال برای خواندن میکرومترهای ورنیه نیاز به مهارت برای ترکیب و خواندن اعداد روی استوانه مدرج و هد میکرومتر است. بعد از نوع نمایش میکرومترها که به میکرومتر دیجیتال، میکرومتر ساده یا ورنیه و میکرومتر ساعتی تقسیم بندی میشود، میتوان آنها را به دو نوع داخل و خارج سنج نیز دسته بندی نمود. میکرومتر داخل سنج و میکرومتر خارج سنج از لحاظ ظاهری به قدری با یکدیگر متفاوت هستند که میتوان آنها را در دسته بندیهای مجزا قرار داد. البته تفاوت این دو نوع میکرومتر فقط به شکل ظاهری محدود نمیشود و در کارکرد نیز کاملا با یکدیگر متفاوت هستند. حتی روش خواندن میکرومتر خارج سنج و داخل سنج هم با یکدیگر متفاوت است، به همین دلیل میتوان از نظر نوع اندازهگیری داخل و خارج نیز میکرومترها را به دو دسته کلی تقسیم بندی نمود. امروزه میکرومتر به یک دستگاه اندازهگیری همه کاره با مدلهای مختلف در دسترس تبدیل شده است. بسیاری از تولیدکنندگان میکرومتر در حال حاضر طیف گستردهای از طرح ها و مدلهای پیشرفته جدید را برای انواع مختلف اندازهگیریهای دقیق تولید میکنند. که رایجترینشان در ادامه معرفی میگردد:- میکرومتر خارج سنج: اولین و ساده ترین نوع میکرومتر، میکرومتر خارج سنج است که در سایزهای مختلفی وجود دارند. معمول ترین سایزهای میکرومتر که در صنایع استفاده میشود سایز 0 تا 25 به بالا است که به صورت سایزهای 25 تایی به بالا وجود دارند. شما میتوانید با توجه به سایز قطعاتی که معمولا در طول کار اندازهگیری میکنید میکرومتر با سایز مناسب را انتخاب نمایید و البته میتوانید چند سایز یا جعبههایی که به صورت مجموعه میکرومتر با سایزهای مختلف است را انتخاب نمایید.
- میکرومترهای عمق سنج: این میکرومترها عمق سوراخها را اندازهگیری میکنند و از یک میله رزوهای تشکیل شدهاند که وارد سوراخی که میخواهیم عمق آن را اندازهگیری کنیم میشود. سپس یک صفحه بر روی میله قرار میگیرد و تا زمانی که صفر نمایش داده شود، چرخانده میشود.
- میکرومترهای دیجیتال: میکرومترهای دیجیتال معمولا کوچکتر از میکرومترهای آنالوگ سنتی هستند. همچنین خواندن آنها آسانتر است. اکثر میکرومترهای دیجیتال مجهز به نمایشگر داخلی ال سی دی بازخوانی دیجیتال هستند.
- میکرومترهای توپی: میکرومترهای توپی مشابه میکرومترهای دیجیتال هستند، اما به جای استفاده از صفحه سطح تماس، از گوی استفاده میکنند. دو نوع میکرومتر توپی وجود دارد، تک توپی و دو توپی. میکرومترهای تک توپی تنها از یک گوی تشکیل شدهاند، در حالی که میکرومترهای دو توپی شامل دو گوی هستند. هر دو نوع میکرومتر توپی زمانی که گوی با سطح اندازهگیری تماس میگیرد ، صفر را ثبت میکنند.
- میکرومترهای کولیس: میکرومترهای کولیس قطر اجسام را تعیین میکنند. بر خلاف انواع دیگر میکرومترها، کولیسها به تجهیزات خاصی نیاز ندارند. در عوض از دو بازوی قابل تنظیم که توسط یک لولا به هم متصل شدهاند استفاده میکنند. همانطور که کولیسهای ورنیه تنظیم میشوند، بسته به میزان فشار وارد شده، به هم نزدیکتر یا دورتر میشوند. هنگامی که بازوها به حداکثر فاصله خود از یکدیگر میرسند، جسمی که اندازهگیری میشود در بزرگترین بعد خود قرار میگیرد.
- میکرومترهای مکانیکی: از نظر طراحی شبیه به کولیس هستند، با این تفاوت که میکرومترهای مکانیکی هیچ قطعه متحرکی ندارند. میکرومترهای مکانیکی اغلب به کولیس ترجیح داده میشوند زیرا هزینه کمتری دارند و کار با آنها راحتتر است.
- میکرومتر شیار سنج: این تجهیز برای اندازهگیری پهنا یا ضخامت شیار مورد استفاده قرار میگیرد. این نوع میکرومترها از نظر شکل ظاهری با میکرومترهای خارج سنج کاملا متفاوت هستند. در انتهای میله آن دو فک پولکی شکل دارد که هرکدام در یک طرف شیار قرار گرفته و میتواند براحتی پهنای شیار را اندازهگیری کند. این میکرومترها به صورتی طراحی شده اند که با شکل خاص و میله ایی، بتوانند براحتی به داخل سوراخ قطعات وارد شده و شیار داخل سیلندر ها را اندازهگیری کنند با میکرومتر شیار میتوان فاصله بین دو شیار، پهنای هر شیار، فاصله دیواره اول یک شیار تا انتهای پهنای شیار آخر و تمام این اندازهگیری ها را انجام دهد
- میکرومتر شیارسنج: این تجهیز، بازههای اندازهگیری مشخصی دارند و برای انتخاب و خرید این نوع میکرومتر باید به بازه اندازهگیری آن توجه نمود. مسئله مهم و قابل توجه در این نوع میکرومترها این است که این شیارسنج ها هم توانایی اندازهگیری داخل را دارند هم خارج. به بیان دیگر میکرومتر شیار داخل سنج یا خارج سنج وجود ندارد و تمام بازههای میکرومتر شیار سنج توان اندازهگیری داخل شیار، خارج شیار و ترکیب داخل و خارج شیار را دارند.
- میکرومتر تیغهای: نیز جز انواع میکرومترهای شیار سنج قرار می گیرند. شکل فک این میکرومتر ها به صورت تخت و تیغه ایی است که توانایی وارد شدن به شیارهای مانند جای خار شفت ها، جای خار چشمی، شیارهای روی قطعات مختلف و موارد دیگر را دارد. فک هایی با مشخصات مختلف برای میکرومترهای تیغه ایی وجود دارد که از نظر ضخامت، طول، زاویه و فاصله رسیده به حداقل ضخامت و موارد دیگر با یکدیگر متفاوت هستند. از هریک از این فک ها می توان نسبت به نوع کار استفاده نمود و بهترین نتیجه را در اندازه گیری دقیق قطعات انتظار داشت.
- میکرومتر حدی (میکرومتر دو قلو): یکی از انواع میکرومتر های خارج سنج هستند که از نظر شکل ظاهری شباهت بسیار زیادی با میکرومترهای خارج سنج ورنیه دارند و فقط از دو فک ثابت و متحرک، دو هد میکرومتر، دو استوانه مدرج، دو جغجغه ( هرزگرد) و دو قفل اندازه برخوردارند. دقیقا به همین دلیل به این نوع میکرومترها میکرومتر دو قلو می گویند. ولی به لحاظ کارکرد نام این میکرومترها، میکرومتر های حدی است که برای کنترل کیفیت و تست متوالی قطعات مورد استفاده قرار می گیرند. در واقع کار گیج برو-نرو (GO-NOGO) را با دقت بسیار بیشتری انجام میدهد.
- میکرومتر چرخ دنده یا میکرومتر دنده: نوع دیگری از میکرومترهای بسیار پرمصرف، میکرومترهای دنده است که به میکرومتر های فک بشقابی هم معروف هستند. نوک فک این نوع میکرومترها دایره های پهن نسبتا نازکی است که میتواند به داخل فاصله بین دنده های یک چرخ دنده وارد شده و فاصله بین چرخ دنده ها را اندازه گیری کند. این نوع میکرومتر ها برای اندازه گیری فاصله بین دنده های چرخ دنده مناسب است.
- میکرومتر پیج یا میکرومتر گام پیچ: برای اندازه گیری قطر خارجی پیچ ها از میکرومتر پیچ استفاده می شود، که قابلیت اندازه گیری قطر خارجی پیچ ها را از روی تاج رزوه دارند. فک های میکرومترهای رزوه شکل خاص دارند که با انواع دیگر کاملا متفاوت است. شکل فک این میکرومتر به صورتی است که در یک طرف تاج رزوه به داخل فک V شکل آن وارد شده و در طرف دیگر فک بین شیار دو رزوه قرار می گیرد. در میکرومترهای داخل سنج هم میتوان از فک های رزوه استفاده نمود و قطر داخلی مهره ها را نیز اندازه گیری نمود. فک های میکرومتر رزوه و پیچ را می توان به صورت مجزا خریداری نمود و روی میکرومتر نصب کرد.
- میکرومتر سوزنی: همانطور که از نامش مشخص است نوک فک های این میکرومتر به صورت نوک تیز و سوزنی است. کاربرد میکرومترهای سوزنی بسیار وسیع است و در موارد بسیار متنوعی استفاده میشود. نوک تیز این میکرومترها قابلیت ورود به منافذ تنگ و شیار های باریک و مقاطع بسیار ریز و … را دارد که برای اندازه گیری ضخامت شیار مته، ضخامت و پهنای جای خار شفت ها و اورینگ ها و کلیه مواردی که نیاز به اندازه گیری با یک میکرومتر سوزنی می باشد.
- میکرومتر لوله و سیلندر: از میکرومترهای لوله برای اندازه گیری دیواره انواع لوله استفاده میشود. میکرومتر لوله نیز یکی ازانواع پرمصرف میکرومترها است که در صنایع فلزی مانند ساخت و تولید لوله ، پروفیل، مقاطع فلزی و در و موارد مختلف در ماشینکاری، صنایع فلزی و… نیز از میکرومترهای لوله استفاده می شود. فک ثابت میکرومتر لوله برخلاف دیگر میکرومترها که به صورت افقی و دقیقا در مقابل فک متحرک قرار دارد، به صورت عمودی قرار گرفته و فک متحرک به صورت عمود بر ارتفاع فک ثابت است. هرچند فک میکرومترهای لوله مانند دیگر میکرومترها به صورت میله ایی است ولی فک عمودی آن قطر بسیار کمتری نسبت به فک متحرک دارد و لازم به ذکر است که این فک ثابت قابلیت تعویض با انواع دیگر فک های موجود را دارد. تیپ های مختلف فک های میکرومتر لوله در برندهای مختلف وجود دارد و در هر برندی نامگذاری خاص خود را دارد . هرکدام از این فک ها شکل خاصی دارد که برای منظور و اندازه گیری خاصی مناسب است.
- میکرومتر ورق یا میکرومتر های اندازه گیری ورق: میکرومترهای ورق نیز یکی دیگر از انواع میکرومترهای موجود در بازار است که نسبتا مصرف زیادی نیز دارد. ویژگی قابل ملاحظه این نوع میکرومترها کمان بسیار بلند انها است که برای رسیدن به عمق بیشتری از سطح ورق فلزی، ورق پلاستیکی و حتی ورق های کاغذی است.در صنایع چاپ برای اندازه گیری ضخامت ورق های کاغذ یا ورق های مقوا، برای اندازه گیری ضخامت کارتن در صنایع بسته بندی، برای اندازه گیری ورق های فلزی در تولید ورق های فولادی، ورق های فلزات رنگین مانند ورق های برنجی، ورق مسی، ورق های آلومینیوم و حتی برای صنایع پلاستیک و تزریق پلاستیک برای اندازه گیری ضخامت قطعات تولید شده و بسیاری دیگر از صنایع میتوان از میکرومترهای ورق استفاده نمود.
- میکرومتر فک جناقی (میکرومتر فک V): از نام این نوع میکرومتر کاملا میتوان به شکل ظاهری آن پی برد که فک ثابت آن به صورت جناقی یا شکل وی (V) انگلیسی است. کاربرد این نوع میکرومتر برای اندازه گیری انواع مته، فرز تراشکاری، انواع قلاویز و انواع سر فرز های مارپیچ و شیار راست و شیار مارپیچ است که براحتی در بین فک های V آن قرار گرفته و فک متحرک به راحتی یا در داخل شیار یا روی مته و فرز قرار گرفته و قطر خارجی آنها را براحتی اندازه گیری میکند.
- میکرومتر کنسرو ( میکرومتر قوطی): از این نوع میکرومتر برای اندازهگیری ارتفاع، پهنا و عمق درز قوطی های کنسرو و اسپری ها استفاده میشود. شکل و سایز خاص این نوع میکرومترها به صورت طراحی شده است که بتواند براحتی اندازه درز قوطی های کنسرو را اندازه گیری کند. مانند میکرومترهای ورق، میکرومترهای قوطی نیز فقط در یک سایز کلی وجود دارند و آن سایز 0 تا 13 میلی متر است و نیازی به وجود سایزهای بزرگتر نمی باشد.
- میکرومتر سیم (میکرومتر وایر): شکل ظاهری میکرومتر سیم بسیار شبیه به میکرومتر کنسرو است و فقط فک ثابت آنها به صورت هم راستا و روبروی فک متحرک قرار دارد، برخلاف میکرومترهای کنسرو که فک ثابت به صورت عمود به فک متحرک قرار گرفته است. از میکرومترهای سیم برای اندازه گیری سیم های نازک فلزی که عمدتا سیم های مسی در صنایع برق و الکتریسیته هستند استفاده می شوند. در برخی موارد از میکرومترهای سیم برای اندازه گیری سیم های وایر کات نیز استفاده می شود و البته به دلیل قابلیت اندازه گیری مقاطع گرد می توان برای هر مقطع گرد فلزی یا غیر فلزی از آن استفاده نمود. به عنوان مثال برای اندازه گیری مقتول های فولادی، سیم جوش، فیلر جوشکاری، انواع ساچمه های فولادی، سیم های برق و … از این نوع میکرومتر استفاده نمود. این میکرومترها فقط در سایز 0 تا 10 میلی متر وجود دارند و برای اندازه گیری در این بازه طراحی شده اند
- میکرومتر سه فک (میکرومتر سه فک داخل سیلندر): میکرومترهای سه فک برای اندازه گیری قطر داخلی سیلندرها (استوانه) مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع میکرومترها شباهت بسیار زیادی با بورگیج یا همان گیج داخل سیلندر دارند که برای اندازه گیری قطر داخلی سیلندرها مورد استفاده قرار می گیرند. میکرومتر سه فک نیز برای اندازه گیری قطر داخلی سیلندرها یا استوانه ها مورد استفاده قرار میگیرد. با فرو بردن فکهای میکرومتر سه فک به داخل سیلندر فک های میکرومتر به بدنه داخلی سیلندر مماس شده و قطر داخلی را اندازهگیری میکند. بور گیج ها هم دقیقا با همین مکانیزم کار اندازهگیری سیلندر را انجام می دهد.
- میکرومتر داخل سنج: این میکرومترها برای اندازه گیری فاصله های داخلی قطعات استفاده می شود. میکرومترهای داخل سنج نیز مانند میکرومترهای خارج سنج مدلهای مختلفی دارد که برای اندازه گیری موارد مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. به عنوان مثال برای اندازه گیری پیچ داخلی یا مهره ها از میکرومتر پیچ داخل سنج استفاده می شود و به همین صورت از میکرومتر دنده داخل سنج برای اندازه گیری دنده های داخل قطعات استفاده می شود. میکرومترهای داخل سنج از نظر شکل ظاهری کاملا متمایز از میکرومترهای خارج سنج است .
- میکرومتر لولهای: یکی از انواع خاص میکرومترها میکرومتر لولهای است که با میکرومتر لوله متفاوت است و نام لولهایی نه به کارکرد آن بلکه از ماهیت لولهای شکل بودن این نوع میکرومترها آمده است. ویژگی خاص میکرومترهای لوله ایی قابلیت اتصال سایزهای مختلف به یکدیگر و اضافه شدن طول میکرومتر است. این نوع میکرومترها غالبا در یک ست با اندازه های متنوع در بازار موجود هستند و دامنههای اندازهگیری وسیعی را پوشش میدهند.
- آیا میکرومتر دیجیتال میخواهید یا آنالوگ؟
- قطعه یا عمق مورد اندازهگیری بزرگ است یا کوچک؟
- آیا به دنبال نسخه دستی یا رومیزی هستید؟
- برای اندازهگیری به چه سطحی از دقت نیاز دارید؟
- چه سایز روزنهای را اندازهگیری میکنید؟